Η αρμοδιότητα και η ευθύνη για τη λήψη μέτρων οργάνωσης της πυρασφάλειας της χώρας μετά την ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας της, ανατέθηκε στους Νομάρχες με το Διάταγμα της 26-4/8-5-1833.

Παράλληλα, οι Δήμοι ήταν υποχρεωμένοι να διαθέτουν τα αναγκαία μέσα και εργαλεία για την κατάσβεση των πυρκαγιών, καθώς και προσωπικό, τους Ειρηνοφύλακες, οι οποίοι επιστράτευαν μεταξύ των παρευρισκόμενων, πολίτες για την κατάσβεση της πυρκαγιάς.

Στα Δημόσια κτίρια την αρμοδιότητα και την ευθύνη κατάσβεσης πυρκαγιών είχε ο στρατός και συγκεκριμένα οι Λόχοι Σκαπανέων.

Στις 19 Δεκεμβρίου 1849 καταστράφηκε από πυρκαγιά το αρχοντικό της Δούκισσας της Πλακεντίας. Μια πυρκαγιά που κατέδειξε την αδυναμία του υφιστάμενου συστήματος πυρόσβεσης και απασχόλησε για καιρό τους αριστοκρατικούς κύκλους της τότε Αθηναϊκής κοινωνίας, με αποτέλεσμα ο τότε Υπουργός Στρατιωτικών Δημήτριος Καλλέργης, να συγκροτήσει ειδικό Στρατιωτικό Τμήμα αποκλειστικής πυροσβεστικής αποστολής.
Στις 28 Οκτωβρίου 1854 ιδρύθηκε ο Λόχος Πυροσβεστών με δύναμη 92 ανδρών, με έδρα του το κτίριο, στον περίβολο της Παλιάς Βουλής, εκεί όπου σήμερα είναι το κτίριο του Ο.Τ.Ε. στην οδό Σταδίου.
Η δύναμη του Λόχου Πυροσβεστών για τις ανάγκες της τότε, μικρής Αθήνας ήταν αρκετή, πλην όμως διέθετε πρωτόγονα μέσα και δεν ήταν δυνατό να καλύψει μ΄ αυτά τις μεγάλες ανάγκες πυρόσβεσης.

Το 1861 καταργείται ο Λόχος και συγκροτείται ειδική Διλοχία Σκαπανέων και Πυροσβεστών. Σκοπός της αλλαγής ήταν η εκτέλεση πυροσβεστικού έργου αλλά και διαφόρων έργων αρχιτεκτονικής και οδοποιίας. Στο Σώμα αυτό εναλλάσσονταν στα καθήκοντα και αυτά των σκαπανέων, υπονομοποιών με  αποτέλεσμα να μην υπάρχει εξειδίκευση σε πυροσβεστικές επιχειρήσεις.

Με τη Διλοχία Σκαπανέων και Πυροσβεστών συνέπρατταν, σε περίπτωση πυρκαγιάς οι Διοικητικές Αρχές, το Φρουραρχείο και η Χωροφυλακή. Η Διλοχία αντιμετώπισε με επιτυχία τις πυρκαγιές στην Αθήνα για 48 χρόνια. Τα Χριστούγεννα του 1909 όμως μια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά κατέστρεψε τα Ανάκτορα φανερώνοντας την αδυναμία της πυροσβεστικής να την αντιμετωπίσει.

Το 1910 καταργήθηκε ο Λόχος Πυροσβεστών της Διλοχίας Σκαπανέων και Πυροσβεστών και στη θέση του συστήθηκε η «Πυροσβεστική Μοίρα» από εθελοντές και κληρωτούς, τριετούς υποχρέωσης, αποτελώντας χωριστό στρατιωτικό τμήμα δύο λόχων με υπαγωγή απευθείας στις διαταγές του Υπουργείου των Στρατιωτικών.
Η Πυροσβεστική Μοίρα με αποκλειστικά πυροσβεστικά καθήκοντα, αντιμετώπισε με επιτυχία πολλές πυρκαγιές στην Αθήνα και τον Πειραιά, μέχρι τις 16 Αυγούστου, που κλήθηκε να επέμβει στη μεγάλη πυρκαγιά του Χημείου του Κράτους.
Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των πυροσβεστών, η Πυρ/κή Μοίρα πλήρωσε την ανεπάρκεια των μέσων πυρόσβεσης που διέθετε, με τρεις νεκρούς και πολλούς τραυματίες πυροσβέστες.
Το 1914 μέσα στην πολεμική ατμόσφαιρα που βρισκόταν ο τόπος, εξαιτίας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Πυροσβεστική Μοίρα μετονομάστηκε σε Λόχο Πυροσβεστών χωρίς ν΄ αλλάξει τίποτε από την οργάνωση και τον εξοπλισμό της.

Το 1923 έγινε προμήθεια 20 βενζινοκίνητων πυροσβεστικών αυτοκινήτων και ο Λόχος Πυροσβεστών αντιμετώπισε με επιτυχία πολλές πυρκαγιές. Πάλι όμως, δεν μπορούσε να καλύψει συνολικά τις μεγάλες ανάγκες πυροπροστασίας και πυρόσβεσης.

Το Σώμα αυτό, κάλυπτε κατά υποτυπώδη τρόπο την πυρασφάλεια Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης και Πατρών. Στις άλλες πόλεις οι Δήμοι υποχρεώθηκαν να χρησιμοποιήσουν δημοτικούς εργάτες και μέσα για την κατάσβεση των πυρκαγιών.

Στις 26 Απριλίου 1926 με Διάταγμα διαλύθηκε ο Λόχος Πυροσβεστών και σχηματίστηκε «Πυροσβεστικόν Σώμα». Ήταν εντελώς ανεξάρτητο από το λοιπό Στράτευμα με ξεχωριστή Διοίκηση υπαγόμενο απευθείας στις διαταγές του Υπουργείου Στρατιωτικών. Ούτε όμως αυτός ο σχηματισμός απέδωσε, αφού οι μεγάλες πυρκαγιές που σημειώθηκαν τα επόμενα χρόνια ήταν κατά πολύ καταστροφικές. Αυτό ανησύχησε σε μεγάλο βαθμό τις Ασφαλιστικές Εταιρείες, οι οποίες έθεσαν αμέσως το θέμα αναδιοργάνωσης του Πυροσβεστικού Σώματος και υπαγωγής του σε άλλο Υπουργείο.

Στις 12 Μαΐου 1930 δημοσιεύτηκε ο Νόμος 4661 «περί διοργανώσεως Πυροσβεστικού Σώματος». Σύμφωνα με αυτόν, ιδρύεται το Πυροσβεστικό Σώμα ανεξάρτητο με δικούς του νόμους, με πλήρη αυτοδιοίκηση σε μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και υπαγωγή στο Υπουργείο των Εσωτερικών.

Για τη στελέχωσή του, τοποθετήθηκαν, μετατασσόμενοι από το Λόχο Πυροσβεστών, πενήντα έξι υπαξιωματικοί και πυροσβέστες, καθώς και έντεκα αξιωματικοί. Την ευθύνη της οργάνωσης του νέου Πυροσβεστικού Σώματος ανέλαβε, με απόφαση του ιδίου του Ελευθέριου Βενιζέλου και με τον τίτλο του Τεχνικού Επιθεωρητή, ο Αλκιβιάδης Κοκκινάκης, χημικός μηχανικός και πρώην Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Πετρούπολης.

Το 1931 κατασκευάστηκε ο πρώτος στην Ελλάδα, Πυροσβεστικός Πύργος Ασκήσεων, ειδικό γυμναστήριο και δαιδαλώδης σήραγγα για την εκπαίδευση των πυροσβεστών. Παράλληλα κυκλοφόρησε το πρώτο πυροσβεστικό βιβλίο με τίτλο «Θεωρία Πυροσβεστικής Τέχνης», σχετικά με τις γενικές αρχές και μεθόδους κατάσβεσης.

Το 1932 ιδρύθηκαν Πυροσβεστικές Υπηρεσίες στους Δήμους Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσσαλονικέων.

Το 1935 προβλέφθηκε θέση Αρχηγού στο Πυροσβεστικό Σώμα, την οποία καταλαμβάνει ο τότε Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων Δημήτριος Τρύφωνας. Το 1936 ιδρύθηκε στην Αθήνα η Πυροσβεστική Σχολή για την εκπαίδευση των Δοκίμων Πυροσβεστών της 6ης Εκπαιδευτικής Σειράς, ενώ το επόμενο χρόνο ιδρύεται στον Πειραιά, ο πρώτος Λιμενικός Πυροσβεστικός Σταθμός, εξοπλισμένος με φορητές αντλίες και με πλωτά μέσα που διέθετε η λιμενική αρχή.

Μέχρι και το 1940 το Πυροσβεστικό Σώμα, έκανε σοβαρές προσπάθειες για την βελτίωση της οργάνωσής του, αύξησε το προσωπικό του, εξοπλίστηκε σε μέσα, ενώ ιδρύθηκαν Πυροσβεστικές Υπηρεσίες σε πολλές μεγάλες πόλεις.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, συμμετείχε ενεργά στην πολιτική άμυνα της χώρας, ειδικά σε επιχειρήσεις κατάσβεσης στους βομβαρδισμούς Αθηνών-Πειραιώς .

Προκειμένου να ανταποκριθεί καλύτερα στις αυξημένες ανάγκες των πολεμικών επιχειρήσεων, ιδρύονται Πυροσβεστικές Υπηρεσίες στις πόλεις της Κέρκυρας, Ιωαννίνων, Αγρινίου, Φλώρινας, Πρέβεζας, Καλαμάτας και Μυτιλήνης.

Στις 17-12-1940 ιδρύεται στην απελευθερωμένη Κορυτσά, μετά την κατάληψη της από τον Ελληνικό Στρατό, Πυροσβεστικός Σταθμός Γ΄ Τάξεως, με Διοικητή το Σταθμάρχη Β΄ Σταθόπουλο Τρύφωνα.

Παράλληλα, την περίοδο της κατοχής, πολλοί ήταν οι υπάλληλοι του Σώματος που οργανώθηκαν και συμμετείχαν σε διάφορες αντιστασιακές οργανώσεις.

Το 1943 ιδρύονται οι Διοικήσεις Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Πόλεων, ενώ παράλληλα συστήνονται θέσεις ιατρών στην Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και Πάτρα.

Κατά τη μεταπολεμική περίοδο το Πυροσβεστικό Σώμα αναδιοργανώνεται με την ίδρυση Υπηρεσιών σε όλη τη χώρα. Επίσης προσλαμβάνει προσωπικό και εξοπλίζεται με νέα οχήματα.

Το Σεπτέμβριο του 1945 το σύνολο της υπηρετούσας δύναμης είναι 1084, ενώ η προβλεπόμενη οργανική δύναμη ανέρχεται σε 1300 πυροσβέστες.

Το 1948 παραχωρούνται στο Πυροσβεστικό Σώμα, τα πρώτα πλωτά μέσα, τρία ρυμουλκά που διασκευάστηκαν σε πυροσβεστικά πλοία. Το Μάρτιο του ίδιου χρόνου κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του πρώτου ελληνικού πυροσβεστικού περιοδικού με τίτλο «Πυροσβεστική Ηχώ». Το 1953 ιδρύεται το Επικουρικό Ταμείο Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος (ΕΤΥΠΣ). Σκοπό του η παροχή «εφ άπαξ» χρηματικού βοηθήματος στους πυροσβεστικούς υπαλλήλους όταν για οποιοδήποτε λόγο αποχωρούν από την Υπηρεσία. Το 1956 ψηφίζεται νομοθετική διάταξη, σύμφωνα με την οποία οι συντελεστές 9% και 11%, κατά τη μετάβαση ακινήτων αυξάνονται σε 11% και 13% αντίστοιχα, στις περιοχές των δήμων όπου υφίσταται ή ιδρύεται Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Η συγκεκριμένη ρύθμιση εξασφαλίζει τα έξοδα λειτουργίας των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών και προωθεί την ίδρυση πολλών σε επαρχιακές πόλεις…..

Το Πυροσβεστικό Σώμα (Π.Σ.) είναι Σώμα Ασφαλείας και υπάγεται στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Έχει τοπική αρμοδιότητα σε όλη την επικράτεια, εκτός από τους χώρους για τους οποίους ειδικές διατάξεις προβλέπουν αρμοδιότητα άλλων Υπηρεσιών.

Έχει ως αποστολή:

α.   Την ασφάλεια και προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών και του κράτους. Επίσης τη διασφάλιση δασικού πλούτου και φυσικού περιβάλλοντος της χώρας από τους κινδύνους των πυρκαγιών, θεομηνιών και άλλων καταστροφών.

β.   Την ευθύνη και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της καταστολής των πάσης φύσεως πυρκαγιών. Επίσης, την παροχή κάθε είδους δυνατής συνδρομής για τη διάσωση των ατόμων και υλικών αγαθών, που απειλούνται από αυτές. Ως «επιχειρησιακός σχεδιασμός της καταστολής», νοείται η οργάνωση, η διαχείριση και ο συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων δυνάμεων πυρόσβεσης και διάσωσης, του εξοπλισμού και των άλλων μέσων και περιλαμβάνει ενέργειες, που εξασφαλίζουν τον έγκαιρο εντοπισμό, αναγγελία και επέμβαση, ώστε να επιτυγχάνεται η άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πυρκαγιών και των κινδύνων, που απορρέουν από αυτές.

Το Π.Σ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, συμμετέχει στην αντιμετώπιση κάθε έκτακτης ανάγκης, που προκαλείται σε περίοδο ειρήνης ή πολέμου. Αυτό επιτυγχάνεται με τη  συνεργασία των συναρμόδιων Αρχών και Υπηρεσιών, συμβάλλοντας στην εξασφάλιση της πολιτικής προστασίας και της πολιτικής άμυνας.

Αρμοδιότητες του Πυροσβεστικού Σώματος

Το Πυροσβεστικό Σώμα, προς εκπλήρωση της αποστολής του, ασκεί δια των Υπηρεσιών του τις ακόλουθες ιδίως αρμοδιότητες:

1. Την αντιμετώπιση των συνεπειών από τις φυσικές, τεχνολογικές και λοιπές καταστροφές, όπως σεισμοί, πλημμύρες, χημικές – βιολογικές – ραδιολογικές – πυρηνικές (Χ.Β.Ρ.Π.) απειλές, καθώς και τη διάσωση ατόμων και υλικών αγαθών, που κινδυνεύουν από αυτές. Για το σκοπό αυτό, αξιοποιεί τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και πληροφορίες, προετοιμάζει, οργανώνει και κινητοποιεί τις πυροσβεστικές δυνάμεις, μέσα και εξοπλισμό και ζητά τη συνδρομή άλλων Αρχών, Υπηρεσιών και Φορέων.
2. Τη διάσωση και παροχή κάθε δυνατής συνδρομής σε άτομα των οποίων απειλείται ή εκτίθεται σε κίνδυνο η ζωή και η σωματική τους ακεραιότητα. από κάθε είδους ατυχήματα, όπως αεροπορικά, σιδηροδρομικά, τροχαία, εργατικά, πτώση σε λίμνες ή ποταμούς, εγκλωβισμός σε ανελκυστήρες ή άλλους χώρους και εγκαταστάσεις, δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές, σπήλαια καθώς και την ειδοποίηση των αρμοδίων Υπηρεσιών για τη μεταφορά τους σε ιδρύματα παροχής ιατρικής συνδρομής ή περίθαλψης.
3. Την περιφρούρηση και διαφύλαξη της περιουσίας που καταστράφηκε ή απειλήθηκε από πυρκαγιές ή άλλες καταστροφές, μέχρι την παράδοσή της σε αστυνομικά όργανα ή τους κατόχους της.
4. Τη διατήρηση και προστασία της κοινωνικής ασφάλειας από τα εγκλήματα εμπρησμού (άρθρα 264, 265, 266, 267 Π.Κ.).
5. Τη θέσπιση και τον έλεγχο εφαρμογής της νομοθεσίας πυροπροστασίας.
6. Την πιστοποίηση των εθελοντών πυροσβεστών, που υπάγονται στις διατάξεις του Ν.1951/1991 (ΦEK 84-Α΄) και των εθελοντών και εθελοντικών ομάδων, που δραστηριοποιούνται στα πλαίσια της αποστολής του Πυροσβεστικού Σώματος, αλλά δεν έχουν οργανωθεί σύμφωνα με τις προαναφερόμενες διατάξεις, καθώς και του προσωπικού πυρασφαλείας επιχειρήσεων και άλλων φορέων, που προβλέπεται από τη νομοθεσία πυροπροστασίας. Για τη πιστοποίηση του προσωπικού πυρασφαλείας επιχειρήσεων και άλλων φορέων, καταβάλλεται ειδικό παράβολο, που θεσπίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Δημόσιας Τάξης.

Για την εκπλήρωση της αποστολής του, το Π.Σ. ευαισθητοποιεί και ενημερώνει το κοινό με διαλέξεις, φυλλάδια, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Επίσης, μέσω της προβολής στα Μ.Μ.Ε. και το διαδίκτυο, κατάλληλων ενημερωτικών μηνυμάτων, για θέματα πρόληψης και καταστολής των πυρκαγιών.

Το Πυροσβεστικό Σώμα, στο πνεύμα της διεθνούς αλληλεγγύης, παρέχει επίσης συνδρομή προς άλλες χώρες. Αυτό πυγάζει από τις ισχυύουσες διακρατικές συμφωνίες, καθώς και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Κοινοτικό και Διεθνές Δίκαιο.

Η Σχολή Πυροσβεστών λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 στην πόλη της Πτολεμαϊδας αποσκοπεί στη δημιουργία στελεχών. Τα Στελέχη αφού λάβουν τις απαραίτητες ακαδημαϊκές και τεχνικές γνώσεις θα αποτελέσουν τον κύριο βραχίονα του Πυροσβεστικού Σώματος. Στόχος είναι η εκπλήρωση της αποστολής  και συγκεκριμένα η διαφύλαξη της ζωής και της περιουσίας των πολιτών. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην πρακτική άσκηση και στην διατήρηση άψογης φυσικής κατάστασης. Το προσωπικό που διδάσκει στην Σχολή Πυροσβεστών αποτελείται  από έμπειρο πυροσβεστικό προσωπικό και διαλέκτες καθηγητές που καλύπτουν  εξειδικευμένους τομείς εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του οι Δόκιμοι Πυροσβέστες λαμβάνουν οικονομική αποζημίωση ,διαμένουν και σιτίζονται εντός της Σχολής.

Η Σχολή  Πυροσβεστών ανήκει στην ανώτερη βαθμίδα της τριτοβάθμιας εκ­παίδευσης. Αυτή ορίζεται κάθε φορά από την κείμενη νομοθεσία, παρέχοντας ισότιμη εκπαίδευση και χορηγώντας ισότιμα πτυχία με τις αντίστοιχες μεταδευτεροβάθμιες σχολές. Η φοίτηση στη Σχολή Πυροσβεστών διαρκεί πέντε (5) εξάμηνα.

Όσοι εισάγονται στη Σχολή Πυροσβεστών πριν εκπληρώσουν τις στρατιω­τικές τους υποχρεώσεις, ο χρόνος φοίτησης θεωρείται χρόνος εκπλήρωσης στρατιωτικής υποχρέω­σης. Οι ανωτέρω, μετά την επιλογή και κατάταξή τους, υποβάλλονται σε βασική στρατιωτική εκπαίδευση. Παρέχεται σίτιση, στέγαση και οικονομική αποζημίωση.

Οι απόφοιτοι είναι ανακριτικοί υπάλληλοι, εξελίσσονται βαθμολογικά μέχρι και το βαθμό του Πυρονόμου για κάλυψη υφιστάμενων κε­νών οργανικών θέσεων.